Οι μαθητές γράφουν..για τον μυκηναϊκό πολιτισμό

Η Άρτεμις Α. γράφει:

1)Ποιες χρονολογίες  έχουν προταθεί αναφορικά με την τρωική εκστρατεία;

1)Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ιστορικό γεγονός που έλαβε μέρος τον 13^ο ή 12^ο αιώνα π.Χ. Ερευνητές όμως υποστήριξαν ότι η χρονολογία που δίνει ο αρχαίος ιστορικός Ερατοσθένης: 1194-1184 π.Χ., είναι η πιο αντιπροσωπευτική, καθώς συμφωνεί και με αρχαιολογικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι στην πόλη τότε ξέσπασε καταστροφική πυρκαγιά. Γενικά υπάρχουν πολλές θεωρίες και σύγχυση σε σχέση με το γεγονός. Από διαφορετικούς συγγραφείς έχουν διατυπωθεί διαφορετικά έτη: κατά τον Έφορο από την Κύμη το 1135 π.Χ^., τον Σωσίβιο το 1172 π.Χ., τον Ερατοσθένη το 1184/83 π.Χ., τον Τιμαίο το 1193 π.Χ., το Πάριο χρονικό το 1209 π.Χ. ή τον Ηρόδοτο το 1250 π.Χ.

2)Πώς επιβεβαιώνεται ο πανελλήνιος χαρακτήρας της τρωικής εκστρατείας;

2)Η Τρωική εκστρατεία ήταν η πρώτη πανελλήνια επιχείρηση Η απόδειξη της αδυναμίας των παλαιών Ελλήνων ήταν ότι πριν απ' τον Τρωικό πόλεμο οι Έλληνες δεν είχαν επιχειρήσει τίποτε από κοινού. Μάλιστα, το όνομα Ελλάς δεν είχε καν δοθεί σ' όλη τη χώρα και ούτε καν υπήρχε πριν από τον Έλληνα, γιο του Δευκαλίωνος. Τα διάφορα φύλα, και κυρίως οι Πελασγοί, έδιναν τ' όνομα τους στα μέρη που κατοικούσαν. Ο Έλλην, όμως, και οι γιοι του επικράτησαν στην Φθιώτιδα και οι άλλες πόλεις άρχισαν να τους ζητούν βοήθεια και, σιγά σιγά, να χρησιμοποιούν η καθεμιά τον όρο Έλληνες· αλλά πέρασε πολύς καιρός προτού το όνομα αυτό επικρατήσει γενικά. Αυτό το μαρτυρεί ο Όμηρος, ο οποίος, αν και έζησε πολύ μετά τον Τρωικό πόλεμο, πουθενά δεν χρησιμοποιεί την γενική ονομασία Έλληνες, αλλά την μεταχειρίζεται μόνο για όσους είχαν ακολουθήσει τον Αχιλλέα από την Φθιώτιδα, οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι Έλληνες. Στα έπη του χρησιμοποιεί τις ονομασίες Δαναοί, Αργείοι και Αχαιοί. Ούτε βαρβάρους αναφέρει, επειδή δεν είχε ακόμα επικρατήσει το κοινό όνομα Έλληνες, ώστε να τους διακρίνει κανείς όλους μαζί από τους βαρβάρους. Οπωσδήποτε οι τότε Έλληνες και όσοι αργότερα ονομάστηκαν Έλληνες έως ότου γενικευτεί η ονομασία, δεν μπόρεσαν πριν από τα Τρωικά να επιχειρήσουν τίποτε όλοι μαζί, γιατί και αδύναμοι ήταν και δεν είχαν σχέσεις μεταξύ τους. Αλλά και την τρωική εκστρατεία ανάλαβαν μόνο όταν απόκτησαν αρκετή πείρα στη θάλασσα.

3)Ποια είναι οι ιστορία του ονόματος «Έλλην»;

3) Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Έλλην, ο οποίος ήταν γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, απέκτησε τρεις γιους, τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξάνθο. Ο Αίολος και ο Δώρος μαζί με τους γιους του Ξάνθου, τον Αχαιό και τον Ίωνα, αποτέλεσαν τους γενάρχες των τεσσάρων κυριότερων ελληνικών φυλών που ήταν οι Αχαιοί, οι Δωριείς, οι Αιολείς και οι Ίωνες. Το όνομα Έλληνες στα ομηρικά χρόνια δεν αντιστοιχούσε παρά μόνο σ' ένα ελληνικό φύλο, που κατοικούσε στην περιοχή γύρω από τον Σπερχειό ποταμό στη σημερινή Φθιώτιδα, το οποίο είχε ως ηγέτη του τον μυθικό Αχιλλέα. Η ετυμολογία της λέξεως Έλλην προκαλεί μέχρι σήμερα συζητήσεις. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται από τους Σελλούς (< θ. σελ- = φωτίζω), το ελληνικό φύλο της Ηπείρου που ήταν οι ιερείς της Δωδώνης και μέρος των οποίων μετανάστευσε στη Φθία. Άλλες απόψεις σχετίζουν το όνομα Έλλην με το θέμα  ελλ- που σημαίνει  ορεινός  ή με τη λέξη ἔλλοψ που σημαίνει άφωνος, άφθογγος. Ήδη τον 7ο π.Χ. αιώνα είχε επικρατήσει η ονομασία  Πανέλληνες και από εκεί αποσπάστηκε και γενικεύτηκε η ονομασία Έλληνες, εξ ου και ο τονισμός, Έλλην αντί Ελλήν. Αργότερα, με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, ο όρος Έλλην σήμαινε τον ειδωλολάτρη ή τον μη χριστιανό, ενώ οι κάτοικοι της Ελλάδας λέγονταν Ελλαδίτες. Όταν ο Χριστιανισμός έπαψε να απειλείται από τις παγανιστικές θρησκείες, ο όρος Έλλην άρχισε να χρησιμοποιείται δειλά δηλώνοντας την καταγωγή ενώ μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Ελληνικού Κράτους, η ονομασία επανήλθε ως επίσημη.

H Αθανασία Δ. γράφει:

i) Ποια αγαθά-προϊόντα εμπορεύονταν κυρίως οι Μυκηναίοι στις εισαγωγές και εξαγωγές τους;

Τα προϊόντα που εισήγαγαν ήταν ελεφαντόδοντο, χαλκό,κασσίτερος και ορεία κρύσταλλο. Τα εξαγώγιμα προϊόντα ήταν κυρίως το ελαιόλαδο, το αρωματικό λάδι, το κρασί, η ξυλεία , τα βιοτεχνικά προϊόντα κυρίως όπλα, καθώς και μισθοφόροι τους οποίους συχνά έστελναν σε ξένες χώρες και σε αντάλλαγμα αγόραζαν δούλους.

ii) Με ποιες περιοχές, πόλεις ή πολιτισμούς έκαναν εμπόριο;

Έκαναν εμπόριο με την Αίγυπτο, τη Συρία, την Κύπρο.

iii) Χρησιμοποιούσαν κυρίως αδικές ή θαλάσσιες οδούς;Υπάρχουν ναυάγια μυκηναικών εμπορικών πλοίων;

Χρησιμοποιούσαν κυρίως θαλάσσιες οδούς για να διακινούν το εμπόριο τους και αυτό το διαπιστώνουμε από τα ναυάγια που έχουν γίνει όπως το ναυάγιο του Ουλουμπουρούν που ανακαλύφθηκε κατά τον 13ο και 14ο αιώνα π.Χ .Τα αγαθά που βρέθηκαν στο πλοίο ήταν όπλα από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό,αγγεία και εγχειρίδια απο τις ακτές της Παλαιστίνης, αγγεία Κυπριακής τεχνοτροπίας, καθώς και Αιγυπτιακής προέλευσης αγαλματίδιο και είδη μικροτεχνίας.Ενώ το άλλο ναυάγιο είναι της Χελιδωνίας.

Ο Χρήστος Α. γράφει:

1. Ποια αγαθά-προϊόντα εμπορεύονταν κυρίως οι Μυκηναίοι στις εισαγωγές και εξαγωγές τους;

Από τα τελευταία στάδια της ύστερης Μεσοελλαδικής εποχής παρατηρείται συσσώρευση πλούτου στις Μυκήνες λόγω των εμπορικών δραστηριοτήτων των Μυκηναίων. Όπως προκύπτει από γραπτές μαρτυρίες των ανακτορικών αρχείων είχαμε εισαγωγή πολύτιμων αγαθών, σπάνιων πρώτων υλών όπως το ήλεκτρο καθώς και μετάλλων, ιδιαίτερα χρυσού και κασσίτερου, όπως επίσης ελεφαντόδοντου, χαλκού και αγγείων.

Οι Μυκηναίοι για να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητα του εμπορίου τους στις ξένες αγορές προχώρησαν και στη συστηματική εξαγωγή προϊόντων. Τα κυριότερα ήταν το ελαιόλαδο, το κρασί, το αρωματικό λάδι, η ξυλεία και βιοτεχνικά προϊόντα όπως όπλα, αγγεία, υφάσματα.

(Πηγή www fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/trade/index.html)

www fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/index.html)

2. Με ποιες περιοχές, πόλεις ή πολιτισμούς έκαναν εμπόριο;

      Οι Μυκηναίοι ανέπτυξαν ανταλλακτικό εμπόριο με την ανακτορική Κρήτη μετά τη επαφή τους με τον μινωικό πολιτισμό. Εμπορικές σχέσεις όμως είχαν και με τις προηγμένες χώρες της Ανατολής, την Αίγυπτο, την Κύπρο, την Παλαιστίνη, την Ισπανία, αλλά και με κέντρα της δυτικής Μεσογείου στην κάτω Ιταλία, τη Σικελία και τη Σαρδηνία. Σπάνιες πρώτες ύλες που βρέθηκαν σε μυκηναϊκά κέντρα υποδεικνύουν πως οι Μυκηναίοι είχαν επαφές και με τη Β. Ευρώπη, τη Βρετανία και τις χώρες της Βαλτικής.

(Πηγή www fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/trade/index.html)

3. Χρησιμοποιούσαν κυρίως οδικές ή θαλάσσιες οδούς; Υπάρχουν ναυάγια μηκυναϊκών εμπορικών πλοίων;

Οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν κυρίως θαλάσσιες οδούς. Το 14^ο  και 13^ο αι. παρατηρείται εξέλιξη της μυκηναϊκής ναυσιπλοϊας. Μια εικόνα εμπορικών συναλλαγών των Μυκηναίων μέσω θαλάσσιου δρόμου μας δίνουν δύο ναυάγια που βρέθηκαν στη νότια μικρασιατική ακτή, το ναυάγιο Ουλουμπουρούν και της Χεληδονίας. Το πρώτο χρονολογείται το 14^ο αιώνα και το πλοίο θεωρείται μυκηναικό. Το δεύτερο χρονολογείται το 12^ο αι. και το πλοίο ήταν μάλλον φοινικικό. Από την υποβρύχια ανασκαφή μεταξύ των ευρημάτων βρέθηκαν μυκηναϊκά αγγεία.

(Πηγή el.wikipedia.org/wiki/Ναυάγιο Χεληδονίας

www fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/trade/index.htm)

Επίσης από το μαθητή Χρήστο Α. οι απαντήσεις στις:

Επαναληπτικές ερωτήσεις  «Μυκηναϊκός Πολιτισμός»

1.     Να προσδιορίσετε τον όρο «μυκηναϊκός πολιτισμός». Από ποιες πηγές αντλούμε πληροφορίες και στηρίζουμε τις ιστορικές μας γνώσεις τον μυκηναϊκό πολιτισμό.

Μυκηναϊκός είναι ο πρώτος ελληνικός πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη εποχή του χαλκού (1600 – 1100 π.Χ ) με κέντρο τις Μυκήνες. Τις πρώτες πληροφορίες για τον μυκηναϊκό πολιτισμό τις είχαμε από τα ομηρικά έπη. Οι αρχαιολογικές έρευνες του Heinrich Schliemann 1876 στις Μυκήνες αλλά και των M.Ventris και  J. Chadwick με την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β΄μας βοήθησαν να αντλήσουμε πληροφορίες για τον μυκηναϊκό πολιτισμό.

2.     Ποια στοιχεία του μυκηναϊκού κόσμου πιστοποιούν την πολιτική του συνοχή;

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός παρουσιάζει κάποια ενοποιητικά χαρακτηριστικά που επιβεβαιώνουν την πολιτιστική του συνοχή. Τα σπουδαιότερα είναι:

- η  κοινή Γλώσσα

- οι κοινές θρησκευτικές δοξασίες

-η ομοιομορφία σε όλες τις πτυχές του υλικού τους βίου.

3.     Ποια στοιχεία τεκμηριώνουν  την ελληνικότητα του μυκηναϊκού πολιτισμού;

Τα στοιχεία που τεκμηριώνουν την ελληνικότητα του μυκηναïκού πολιτισμού προέρχονται από τις ποικίλες πινακίδες της γραμμικής Β΄οι οποίες αποκαλύπτουν ότι οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν μια πρώιμη μορφή ελληνικής γλώσσας αρχαιότερη ακόμα και από εκείνη των ομηρικών επών και ότι περιέχουν ονόματα θεών τα οποία αργότερα απαντούν στο ολυμπιακό πάνθεον πράγμα που αποδεικνύει συνέχεια των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ένα ακόμα στοιχείο η απόψη του Θουκιδίδη για την τρωική εκστρατεία η οποία είχε πανελλήνιο χαρακτήρα πράγμα που τεκμηριώνει την ελληνικότητα του μυκηναϊκού πολιτισμού.

4.     Να περιγράψετε δύο χαρακτηριστικά δείγματα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής.

Τα μυκηναϊκά ανάκτορα περιβάλλονταν με ισχυρά τείχη. Πυρήνας των ανακτόρων ήταν το μέγαρο, ένα ορθογώνιο οικοδόμημα που χωρίζεται σε τρία μέρη: ένα ανοιχτό χώρο που επικοινωνεί με μια μεγάλη αυλή, έναν προθάλαμο (πρόδρομο) και το κυρίως μέγαρο.

Στο κυρίως μέγαρο υπάρχει μια μεγάλη εστία και στο κέντρο τέσσερις κίονες για τη στήριξη της οροφής. Στη δεξιά πλευρά υπάρχει ο θρόνος. Δεξιά και αριστερά από την αυλή απλώνονται πολλά διαμερίσματα.

Οι θολωτοί τάφοι αποτελούνταν από τρία μέρη:

-         το εσωτερικό του τάφου. Έναν θάλαμο χτιστό σε σχήμα κυψέλης.

-         Μια είσοδο μεγάλη η οποία έκλεινε με μια ξύλινη θύρα.

-         Ένα μικρό διάδρομο που οδηγούσε στην είσοδο του τάφου ο οποίος μετά την ταφή καλύπτονταν μαζί με το θάλαμο με χώμα.

5.     Να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα μινωϊκά και μυκηναϊκά ανάκτορα.

     Τα μυκηναϊκά ανάκτορα είναι περιορισμένα σε έκταση και κατασκευασμένα με διαφορετικό αρχιτεκτονικό σχέδιο. Είναι απλούστερη η κατασκευή τους με μικρότερους και λιγότερους χώρους από τα μινωϊκά τα οποία ήταν πολυώροφα και δαιδαλώδη. Ωστόσο παρατηρούνται και ομοιότητες: και στα δύο υπάρχουν βασιλικά διαμερίσματα , η αίθουσα του θρόνου, αποθήκες , εργαστήρια καθώς και τοιχογραφίες.

6.     Σε αντίθεση με τους μινωϊκούς οικισμούς που ήταν ανοχύρωτοι οι μυκηναϊκές ακροπόλεις ήταν οχυρωμένες. Σε ποια συμπεράσματα σας οδηγεί αυτό το στοιχείο;

Το ότι οι μυκηναϊκές ακροπόλεις ήταν οχυρωμένες φανερώνει ότι αντιμετώπιζαν εχθρικές επιδρομές από γείτονες λαούς. Άρα οι μυκηναϊοι είναι ένας λαός πολεμικός ο οποίος είχε αναπτύξει στρατιωτική οργάνωση. Αντίθετα οι Μινωϊτες που δεν είχαν οχυρώσεις αποδεικνύουν ότι ήταν ένας λαός φιλειρηνικός και δεν αντιμετώπιζε εξωτερικούς κινδύνους.

7.     Να αναφέρετε τα γενικά χαρακτηριστικά της μυκηναϊκής τέχνης και να συγκρίνετε αυτά με της μινωϊκής.

Η μυκηναϊκή τέχνη σε αντίθεση με τη μινωϊκή έχει χαρακτηριστικά αυστηρής συγκρότησης. Οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες εξαρτώνταν στην πλειονότητά τους από τα ανάκτορα και εξυπηρετούσαν τις ανακτορικές ανάγκες, ιδεολογικά και αισθητικά. Ενώ τη μινωϊκή τέχνη τη χαρακτηρίζει η αγάπη για τη φύση στη μυκηναϊκή παρατηρούμε σκηνές πολέμου ή κυνηγιού.

8.     Έχει διατυπωθεί η απόψη ότι η χώρα των Μυκηναίων πρέπει να ήταν χωρισμένη σε τέσσερα ή πέντε μεγαλύτερα και άλλα τόσα περίπου μικρότερα «ομοσπονδιακά» κράτη, αντίστοιχα προς τα μεγάλα ανάκτορα και ότι δεν αποκλείεται τα επιμέρους μυκηναϊκά κράτη να ήταν υποτελή στο μεγαλύτερο ανακτορικό κέντρο τις Μυκήνες. Μια τέτοια άποψη,

α) ποιο κοινωνικό σύστημα οργάνωσης προϋποθέτει για όλη την επικράτεια του μυκηναϊκού κόσμου και

β) την οργάνωση ποιου από τους ανατολικούς λαούς σας θυμίζει;

α) Η απόψη ότι η χώρα των Μυκηναίων ήταν σε τέσσερα ή πέντε μεγαλύτερα και άλλα τόσα μικρότερα ομοσπονδιακά κράτη φανερώνει μια κοινωνική οργάνωση φεουδαρχικού τύπου.

β) Η οργάνωση αυτή μας θυμίζει το κράτος των Χετταίων.